مەلۇم بىر ئالىي جاناب كىشى بىر كۈنى ماڭا نامازلىرىمنى تۈگەتكەندە ئىشلىتىشىم ئۈچۈن نەپىس ئىشلەنگەن بىر تال تەسۋى سوغا قىلدى. مەن ئۇنىڭغا رەھمىتىمنى بىلدۈرۈپ سوغىسىنى قوبۇل قىلدىم-دە، ئۆيگە قايتتىم ۋە تەسۋىنى نەۋرەمگە ھەدىيە قىلىۋەتتىم. بىر قانچە كۈن ئۆتۈپ ئۇ كىشى مەندىن سوراپ قالدى:
- سىلىنىڭ ھېلىقى ھەدىيە قىلىنغان تەسۋىنى ئىشلەتكەنلىكلىرىنى كۆرمەيمەنغۇ؟!
مەن ئۇ كىشىگە:
- سىلىنىڭ ئۇ ئېسىل ھەدىيەلىرىدىن بەك مىننەتدار بولدۇم. قارىسام نامازدىن كېيىن دېيىشكە تېگىشلىك زىكىر-تەسبىھلەر ئىككى ياكى ئۈچ مىنۇتتىن ئارتۇق ۋاقىت ئالمايدىكەن، ھېسابلاش قورالىغا ئېھتىياجىم بولمىغاندىكىن، يەنىلا بارماقلىرىمنى ئىشقا سېلىشنى ئەۋزەل كۆردۈم، دېدىم.
ئۇزاق ئۆتمەي مۇشۇنىڭغا ئوخشاش قىزىقارلىق ھېكايىلەرنىڭ پېيىدە يۈرۈيدىغان بىر ياش مەن بىلەن كۆرۈشۈپ ماڭا:
- نېمىشقا ئۇنىڭغا "تەسۋى سىيرىش بىدئەت" دېمىدىڭ؟ دەپ سوئال قويدى.
مەن ئۇ ياشقا ھېلىقى ئالىي جاناب كىشىنىڭ تەسۋى سىيرىشنى چوقۇم رىئايە قىلىشقا تېگىشلىك دەستۇر ئورنىدا كۆرمەيدىغانلىقىنى، ئۆزۈمنىڭمۇ ئۇنداق ئۇششاق ئىشلارغا چېپىلىپ قالىدىغانلاردىن ئەمەسلىكىمنى ئېيتتىم. ئۇ مەندىن:
- ئەمىسە قۇرئان تىلاۋىتى قىلغاندا "سەدەقەللاھۇلئەزىيم" (يەنى، ئۇلۇغ ئاللاھ راست ئېيتتى) دەپ ئاخىرلاشتۇرۇشقا قانداق قارايسەن، دەپ سورىدى. مەن ئۇنىڭغا:
- ئۇنى ئاشۇ ئىپادىسىدە سەمىمى بولۇشقا چاقىرىمەن، دېدىم.
ئۇ ياش:
- نېمىنى كۆزدە تۇتۇۋاتقىنىڭنى چۈشەنمەيلا قالدىم، دېدى.
مەن ئۇنىڭغا:
- مۇئمىنلەر ئۆزلىرى ئىنتىزار بولۇپ كۈتكەن بىرەر مۇھىم ئىش ياكى ۋەقەلەر يۇز بەرگەندە ئاشۇنداق سۆزلەر ئارقىلىق ئىپادە بىلدۈرۈشەتتى. مەسىلەن، مۇئمىنلەر ئەھزاب ئۇرۇشى بولغان ۋاقىتتا ئاللاھ ۋە ئۇنىڭ رەسۇلىنىڭ ئۆزلىرىگە ۋەدە قىلغان نۇسرىتىنى كۆرۈپ "ۋەسەدەقەللاھۇ ۋە رەسۇلۇھۇ" دېگەن. [ئەھزاپ: 22-ئايەت] يەنە بىر ئورۇندىمۇ "سەدەقەللاھ دېگىن!" [ئال ئىمران: 95-ئايەت] يەنى، ئاللاھ راست ئېيتتى، دېگىن، دەپ ئايەت كەلگەن. بولسا مەن قۇرئان تىلاۋەت قىلغان ئاشۇ قارىينىڭ قۇرئاننىڭ بۈيۈكلىكىنى، ئۇ ئىلىپ كەلگەن ھىدايەتنىڭ ئۇلۇغلىقىنى ھەمدە ئۇنىڭ مۆجىزانە كۈچ-قۇدرىتىنى تۇيغان ھالدا يۈرىكىدىن "سەدەقەللەھۇلئەزىيم" دېيىشىنى ئۈمىد قىلىمەن، دېدىم.
ئۇ ماڭا:
- "سەدەقەللاھۇلئەزىيم" دەڭ دەيدىغان بۇيرۇق كەلگەن ئەمەس، دېدى.
مەنمۇ ئۇنىڭغا:
- دېمەڭ دېگەن چەكلىمە كەلگەنمۇ ئەمەس، دېدىم.
ئۇ دېدى:
- سەن بىدئەتكە ھەقىقەتەن سەل قارايدىكەنسەن.
مەن دېدىم:
- ئەكسىچە، مەن بۇنداق بىمەنىلىكلەر بىلەن مەشغۇل بولۇپ كېتىشتىن ئۆزۈمنى تارتىمەن... بىر تال چىۋىننىڭ پاراكەندىچىلىكىگە قارشى ھاشارەت تازلاش ئەترىتىنى ئاۋارە قىلماقچى بولغان كىشى ئەخمەقتىن باشقا ئەمەس. بۇنداقلار بىر تال چىۋىنغا بۇنچە قىلىپ كەتكەن يەردە، بىرەر تال قاغىنىڭ پاراكەندە سېلىشىغا ئېنىقكى، بولالماي بەدەر تىكىۋېتىدۇ.
ئاندىن مەن ئۇنىڭغا تەرىمنى تۈرگەن ھالدا قوشۇمچە قىلىپ دېدىمكى: دۇنيانىڭ ئىگىدارچىلىقىنى زورىغا تارتىۋېلىش ھەمدە ئۇنىڭ رەھبەرلىك ھوقۇقىنى ئېلىكىگە ئۆتكۈزۈۋېلىشتىن ئاجىز كەلگەن جاھان زومىگەرلىرى ئاجىزلار ئۈستىدىن سۈيىقەست پىلانلىشىۋاتسا، نادانلار بولسا، ئالىملارنى يوقۇتۇش قەستىدە بولۇۋاتسا، سىلەر مەندىن مېڭەڭلەرگە قاچىلىۋالغان ئاشۇ ئەرزىمەس ئىشلارغا بەنت بولۇپ ئۆتۈشۈمنى خالاۋاتامسىلەر!؟
نۆۋەتتە، جاھانغا خوجايىنلىق قىلىۋاتقانلار ئىسلامنى سىرتماقلىرىدا بوغۇش ۋە ئىمان خەزىنىلىرىنى قۇرۇتۇپ تاشلاش ئۈچۈن پۇختا پىلان قۇرۇپ بولۇشتى. ئۇلار ئىسلامنى قەتلى قىلىش نىيىتىدە مۇسۇلمانلار زېمىنىغا ئىچكىرىلەپ بۆسۈپ كىرىشمەكتە. ئەجەبا، سىلەر ئەنە شۇنداق ھالاكەت گىرۋىكىدە تۇرۇپمۇ ئۈممەتنى ئىبادەتنىڭ تارماق مەسىلىلىرى سانىلىدىغان نەدىكى بىر فىقھىي ئىختىلاپلارغا ۋەياكى مەلۇم بىر سۆزنى چۈشىنىشكە دائىر شەكلىي دە-تالاشلارغا بەنت قىلىپ قويماقچىمۇ؟!
ئېيتىڭلارچۇ، سىلەر زادى كىم؟ سىلەر ئەمەلىيەتتە، خاۋارىجلارنىڭ بۇ ھەزىلكەش زاماندىكى پۇشتى خالاس! ئىمانىي ئەھدىلەر، ئېسىل ئەخلاقى-پەزىلەتلەر، ئۇلۇغۋار ئىشلار قەيەردە قالدى؟! ئەقىل ئىگىلىرىچۇ؟!
مەن دەۋەتچىلەرگە، شۇنداقلا تەلىم-تەربىيە بىلەن شۇغۇللانغۇچىلارغا مۇنۇ ھەدىسنى يادىغا كەلتۈرۈشىنى كۈچلۈك تەۋسىيە قىلىمەن. ئۇ بولسىمۇ: "جەزمەنكى، ئاللاھقا ئىشلارنىڭ ئۇلۇغۋار ۋە ئەڭ شەرەپلىك بولغىنى سۆيۈملۈكتۇر. ئاللاھ ئەرزىمەس ئىشلارنى يامان كۆرىدۇ." [تەبەرانىي رىۋايىتى]
ئاپتور: ئەللامە مۇھەممەد غەززالىي
تەرجىمىدە "مۇئەللىم"
--------------------------------------
--------------------------------------
إن الله يحب معالي الأمور ....
ئۇلۇغۋار ئىشلار خۇدانى سۆيۈندۈرىدۇ
أهداني رجل طيب سبحة فاخرة لأختم بها الصلوات، فتقبلتها منه شاكرًا ثم عدت إلى بيتي وأهديتها إلى حفيدة لي.
وبعد أيام قال لي الرجل: لم أرك تستخدم السبحة المهداة!
فقلت له: إنني أقدر جميلك، ولكن الأذكار المطلوبة في أعقاب الصلوات لا تستغرق غير دقيقتين أو ثلاث فأوثر استخدام أصابعي، ولا حاجة إلى جهاز إحصاء!
مەلۇم بىر ئالىي جاناب كىشى بىر كۈنى ماڭا نامازلىرىمنى تۈگەتكەندە ئىشلىتىشىم ئۈچۈن نەپىس ئىشلەنگەن بىر تال تەسۋى سوغا قىلدى. مەن ئۇنىڭغا رەھمىتىمنى بىلدۈرۈپ سوغىسىنى قوبۇل قىلدىم-دە، ئۆيگە قايتتىم ۋە تەسۋىنى نەۋرەمگە ھەدىيە قىلىۋەتتىم. بىر قانچە كۈن ئۆتۈپ ئۇ كىشى مەندىن سوراپ قالدى:
- سىلىنىڭ ھېلىقى ھەدىيە قىلىنغان تەسۋىنى ئىشلەتكەنلىكلىرىنى كۆرمەيمەنغۇ؟!
مەن ئۇ كىشىگە:
- سىلىنىڭ ئۇ ئېسىل ھەدىيەلىرىدىن بەك مىننەتدار بولدۇم. قارىسام نامازدىن كېيىن دېيىشكە تېگىشلىك زىكىر-تەسبىھلەر ئىككى ياكى ئۈچ مىنۇتتىن ئارتۇق ۋاقىت ئالمايدىكەن، ھېسابلاش قورالىغا ئېھتىياجىم بولمىغاندىكىن، يەنىلا بارماقلىرىمنى ئىشقا سېلىشنى ئەۋزەل كۆردۈم، دېدىم.
ولقيني شاب يرقب هذه القصة الطريفة فقال لي: لماذا لم تقل له إن السبحة بدعة؟
ئۇزاق ئۆتمەي مۇشۇنىڭغا ئوخشاش قىزىقارلىق ھېكايىلەرنىڭ پېيىدە يۈرۈيدىغان بىر ياش مەن بىلەن كۆرۈشۈپ ماڭا:
- نېمىشقا ئۇنىڭغا "تەسۋى سىيرىش بىدئەت" دېمىدىڭ؟ دەپ سوئال قويدى.
فأجبت: لأنه لم يتخذها قانونا ملزما، ولست ممن يشتغلون بالتوافه!
قال لي: وما رأيك في ختم القرآن بجملة «صدق الله العظيم»؟
قلت: أدعو لصاحبها أن يكون صادقاً في ترديدها !
مەن ئۇ ياشقا ھېلىقى ئالىي جاناب كىشىنىڭ تەسۋى سىيرىشنى چوقۇم رىئايە قىلىشقا تېگىشلىك دەستۇر ئورنىدا كۆرمەيدىغانلىقىنى، ئۆزۈمنىڭمۇ ئۇنداق ئۇششاق ئىشلارغا چېپىلىپ قالىدىغانلاردىن ئەمەسلىكىمنى ئېيتتىم. ئۇ مەندىن:
- ئەمىسە قۇرئان تىلاۋىتى قىلغاندا "سەدەقەللاھۇلئەزىيم" (يەنى، ئۇلۇغ ئاللاھ راست ئېيتتى) دەپ ئاخىرلاشتۇرۇشقا قانداق قارايسەن، دەپ سورىدى. مەن ئۇنىڭغا:
- ئۇنى ئاشۇ ئىپادىسىدە سەمىمى بولۇشقا چاقىرىمەن، دېدىم.
قال: لا أفهم ما تعني !
قلت: كان المؤمنون في الأمور المهمة أو الشُئون التي تبغتهم يقولون ذلك «وَلَمَّا رَأَى المُؤْمِنُونَ الأَحْزَابَ قَالُوا هَذَا مَا وَعَدَنَا الله وَرَسُولُهُ وَصَدَقَ الله وَرَسُولُهُ ...» الأحزاب: 22.
وفي موضع آخر «قُلْ صَدَقَ الله ...» وأرجو أن يكون القارئ شاعراً بروعة القرآن وجلال هداه و قوة إعجازه فيقول الكلمة من قلبه!
ئۇ ياش:
- نېمىنى كۆزدە تۇتۇۋاتقىنىڭنى چۈشەنمەيلا قالدىم، دېدى.
مەن ئۇنىڭغا:
- مۇئمىنلەر ئۆزلىرى ئىنتىزار بولۇپ كۈتكەن بىرەر مۇھىم ئىش ياكى ۋەقەلەر يۇز بەرگەندە ئاشۇنداق سۆزلەر ئارقىلىق ئىپادە بىلدۈرۈشەتتى. مەسىلەن، مۇئمىنلەر ئەھزاب ئۇرۇشى بولغان ۋاقىتتا ئاللاھ ۋە ئۇنىڭ رەسۇلىنىڭ ئۆزلىرىگە ۋەدە قىلغان نۇسرىتىنى كۆرۈپ "ۋەسەدەقەللاھۇ ۋە رەسۇلۇھۇ" دېگەن. [ئەھزاپ: 22-ئايەت] يەنە بىر ئورۇندىمۇ "سەدەقەللاھ دېگىن!" [ئال ئىمران: 95-ئايەت] يەنى، ئاللاھ راست ئېيتتى، دېگىن، دەپ ئايەت كەلگەن. بولسا مەن قۇرئان تىلاۋەت قىلغان ئاشۇ قارىينىڭ قۇرئاننىڭ بۈيۈكلىكىنى، ئۇ ئىلىپ كەلگەن ھىدايەتنىڭ ئۇلۇغلىقىنى ھەمدە ئۇنىڭ مۆجىزانە كۈچ-قۇدرىتىنى تۇيغان ھالدا يۈرىكىدىن "سەدەقەللەھۇلئەزىيم" دېيىشىنى ئۈمىد قىلىمەن، دېدىم.
فقال: ليس هناك أمر بها.
قلت: ولا نهي عنها !!
قال: إنك تستهين بالبدع.
قلت: بل أزدري الاشتغال بالتوافه! .. إن الرجل الذي تظنُّ حوله ذبابة فيطلب النجدة لمواجهتها رجل أحمق، ومثل هذا يفرّ إذا هاجمه غراب !
ئۇ ماڭا:
- "سەدەقەللاھۇلئەزىيم" دەڭ دەيدىغان بۇيرۇق كەلگەن ئەمەس، دېدى.
مەنمۇ ئۇنىڭغا:
- دېمەڭ دېگەن چەكلىمە كەلگەنمۇ ئەمەس، دېدىم.
ئۇ دېدى:
- سەن بىدئەتكە ھەقىقەتەن سەل قارايدىكەنسەن.
مەن دېدىم:
- ئەكسىچە، مەن بۇنداق بىمەنىلىكلەر بىلەن مەشغۇل بولۇپ كېتىشتىن ئۆزۈمنى تارتىمەن... بىر تال چىۋىننىڭ پاراكەندىچىلىكىگە قارشى ھاشارەت تازلاش ئەترىتىنى ئاۋارە قىلماقچى بولغان كىشى ئەخمەقتىن باشقا ئەمەس. بۇنداقلار بىر تال چىۋىنغا بۇنچە قىلىپ كەتكەن يەردە، بىرەر تال قاغىنىڭ پاراكەندە سېلىشىغا ئېنىقكى، بولالماي بەدەر تىكىۋېتىدۇ.
واستتليت أقول وأنا غاضب: في عالم تآمر كبراؤه على اغتيال ضعفائه، وجهّالُه على وأد علمائه، وعَجَزَتُه على اغتصاب أزِمَّته وامتلاك قيادته تريد شغلي بهذا الغثاء الذي ملأ أذهانكم؟!
ئاندىن مەن ئۇنىڭغا تەرىمنى تۈرگەن ھالدا قوشۇمچە قىلىپ دېدىمكى: دۇنيانىڭ ئىگىدارچىلىقىنى زورىغا تارتىۋېلىش ھەمدە ئۇنىڭ رەھبەرلىك ھوقۇقىنى ئېلىكىگە ئۆتكۈزۈۋېلىشتىن ئاجىز كەلگەن جاھان زومىگەرلىرى ئاجىزلار ئۈستىدىن سۈيىقەست پىلانلىشىۋاتسا، نادانلار بولسا، ئالىملارنى يوقۇتۇش قەستىدە بولۇۋاتسا، سىلەر مەندىن مېڭەڭلەرگە قاچىلىۋالغان ئاشۇ ئەرزىمەس ئىشلارغا بەنت بولۇپ ئۆتۈشۈمنى خالاۋاتامسىلەر!؟
إن ساسة العالم أحكموا خطتهم لخنق الإسلام ونسف ركائز الإيمان، وقد توغَّلوا في أرض الإسلام يبغون الإجهاز عليه، وأنتم على شفا الهلاك تريدون شغل الأمة بخلاف فقهي في فروع العبادة أو خلاف لفظي في فهم كلمة؟!
نۆۋەتتە، جاھانغا خوجايىنلىق قىلىۋاتقانلار ئىسلامنى سىرتماقلىرىدا بوغۇش ۋە ئىمان خەزىنىلىرىنى قۇرۇتۇپ تاشلاش ئۈچۈن پۇختا پىلان قۇرۇپ بولۇشتى. ئۇلار ئىسلامنى قەتلى قىلىش نىيىتىدە مۇسۇلمانلار زېمىنىغا ئىچكىرىلەپ بۆسۈپ كىرىشمەكتە. ئەجەبا، سىلەر ئەنە شۇنداق ھالاكەت گىرۋىكىدە تۇرۇپمۇ ئۈممەتنى ئىبادەتنىڭ تارماق مەسىلىلىرى سانىلىدىغان نەدىكى بىر فىقھىي ئىختىلاپلارغا ۋەياكى مەلۇم بىر سۆزنى چۈشىنىشكە دائىر شەكلىي دە-تالاشلارغا بەنت قىلىپ قويماقچىمۇ؟!
ما أنتم؟ إنكم ذرية الخوارج في هذا الزمان الهازل !
أين معاقد الإيمان وفضائل الأخلاق وعزائم الأمور؟ أين أولوا الألباب؟ إنني أنصح الدعاة والمربِّين مذكراً بالحديث «إن الله يحب معالي الأمور ويكره سفاسفها».
[الحق المر للشيخ محمد الغزالي، 157/6-158]
ئېيتىڭلارچۇ، سىلەر زادى كىم؟ سىلەر ئەمەلىيەتتە، خاۋارىجلارنىڭ بۇ ھەزىلكەش زاماندىكى پۇشتى خالاس! ئىمانىي ئەھدىلەر، ئېسىل ئەخلاقى-پەزىلەتلەر، ئۇلۇغۋار ئىشلار قەيەردە قالدى؟! ئەقىل ئىگىلىرىچۇ؟!
مەن دەۋەتچىلەرگە، شۇنداقلا تەلىم-تەربىيە بىلەن شۇغۇللانغۇچىلارغا مۇنۇ ھەدىسنى يادىغا كەلتۈرۈشىنى كۈچلۈك تەۋسىيە قىلىمەن. ئۇ بولسىمۇ: "جەزمەنكى، ئاللاھقا ئىشلارنىڭ ئۇلۇغۋار ۋە ئەڭ شەرەپلىك بولغىنى سۆيۈملۈكتۇر. ئاللاھ ئەرزىمەس ئىشلارنى يامان كۆرىدۇ." [تەبەرانىي رىۋايىتى]
ئاپتور: ئەللامە مۇھەممەد غەززالىي
تەرجىمىدە "مۇئەللىم"
